Zasady i formy przyznawania pomocy społecznej
Jak ubiegać się o świadczenia z pomocy społecznej?
Przy przyznawaniu świadczeń pomocy społecznej mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku kodeks postępowania administracyjnego i ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004roku
Świadczenia pomocy społecznej - zgodnie z art. 102 ustawy o pomocy społecznej - przyznaje się na wniosek osoby zainteresowanej, jej przedstawiciela ustawowego bądź innej osoby, za zgodą osoby zainteresowanej lub jej przedstawiciela ustawowego. Pomoc społeczna może być udzielona z urzędu.
Nie wyrażenie zgody na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego skutkuje odmową świadczeń pomocy społecznej (art. 107 ust. 4A ustawy o pomocy społecznej ) Podstawą przyznania świadczenia z pomocy społecznej jest wywiad środowiskowy przeprowadzony przez pracownika socjalnego – w ciągu 14 dni od daty otrzymania informacji o potrzebie przyznania świadczenia lub o zmianie sytuacji osobistej czy też majątkowej osoby lub rodziny korzystającej z pomocy – w miejscu zamieszkania bądź w innym miejscu stałego lub czasowego pobytu osoby zainteresowanej.
Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, których dochód na osobę nie przekracza:
- osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 776 zł;
- osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 600 zł;
- rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
Przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt. 2-15 lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej:
- ubóstwa,
- sieroctwa,
- bezdomności,
- bezrobocia,
- niepełnosprawności,
- długotrwałej lub ciężkiej choroby,
- przemocy w rodzinie,
- potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,
- bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,
- braku umiejętności przystosowania do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze,
- trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy,
- trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,
- alkoholizmu lub narkomanii,
- zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej,
- klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata z uwzględnieniem wyniku badań progu interwencji socjalnej. Badania progu interwencji socjalnej dokonuje Instytut Pracy i Spraw Socjalnych. W świetle ustawodawstwa dotyczącego pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione lub nie spokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące. Natomiast za dochód rodziny uważa się sumę miesięcznych dochodów osób w rodzinie z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, pomniejszoną o miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych, składki z tytułu ubezpieczeń: zdrowotnego, emerytalnego, rentowych i chorobowego oraz o kwotę w wysokości alimentów świadczonych na rzecz innych osób, jednorazowe pieniężne świadczenia socjalne oraz wartości świadczeń w naturze.
Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia dostosowywane są nie tylko do okoliczności uzasadniających przyznanie pomocy, ale także do celów i możliwości pomocy społecznej.
Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są zobowiązane do współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Brak takiego współdziałania, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego niedotrzymanie jego postanowień, nieuzasadniona odmowa podjęcia pracy przez osobę bezrobotną lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną, mogą stanowić podstawę do odmowy świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej. W przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego marnotrawienia przyznanych świadczeń, ich celowego niszczenia lub korzystania w sposób niezgodny z przeznaczeniem bądź marnotrawienia własnych zasobów finansowych może nastąpić ograniczenie świadczeń, odmowa ich przyznania albo przyznanie pomocy w formie świadczenia niepieniężnego. W przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji miedzy udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania świadczenia.
Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń pomocy społecznej są obowiązane niezwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń.
Decyzje o przyznaniu świadczeń wydawane są w formie pisemnej. Od decyzji wydanej przez Ośrodek przysługuje osobie prawo do odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Legnicy.
1. Pomoc pieniężna:
- zasiłek stały
- zasiłek okresowy
- zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy
- zasiłek celowy
- program wieloletni „Pomoc Państwa w zakresie dożywiania”
Zasiłek stały przysługuje:
1.Pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej;
2.Pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowitej niezdolności do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.
Całkowita niezdolność do pracy oznacza:
- całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o Emeryturach i Rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (orzeczenie lekarskie Orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy)
- zaliczenie do I lub II gr inwalidzkiej lub znaczny i umiarkowany stopień niepełnosprawności (odpowiednie orzeczenie zespołu ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności)
- osoba niezdolna do pracy z tyt. wieku (kobieta 60 lat; mężczyzna 65 lat)
Zasiłek stały nie przysługuje osobie uprawnionej do renty socjalnej (do renty takiej uprawniona jest zwykle osoba, której niepełnosprawność powstała przed 18-m rokiem życia np. w trakcie nauki w szkole, i która z tego powodu nie była w stanie nabyć innych uprawnień, np. do renty z tytułu niezdolności do pracy).Zasiłek nie przysługuje też jeśli osoba uprawniona jest do świadczenia pielęgnacyjnego.
Maksymalna kwota zasiłku stałego wynosi 604 zł. Zasiłek wypłacany jest w wysokości różnicy między kryterium dochodowym a dochodem osoby (lub na osobę w rodzinie).
NOWE ZASADY PRZYZNAWANIA ZASIŁKU STAŁEGO OD 01. 01. 2017R.
W przypadku złożenia przez osobę, która nie posiada orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy lub orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, wniosku o przyznanie zasiłku stałego wraz z wymaganą dokumentacją oraz potwierdzeniem złożenia wniosku o przyznanie świadczenia uzależnionego od niezdolności do pracy albo wniosku o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności postępowanie zawiesza się do dnia dostarczenia orzeczenia jeżeli osoba spełnia pozostałe warunki do otrzymania zasiłku stałego z wyłączeniem warunku całkowitej niezdolności do pracy.
Na okres zawieszenia postępowania przyznaje się z urzędu zasiłek okresowy w wysokości i na zasadach określonych w art. 38 ustawy o pomocy społecznej.
Jeżeli orzeczenie zostanie dostarczone w terminie 60 dni od dnia jego otrzymania, zawieszone postępowanie podejmuje się, a prawo do zasiłku stałego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym złożono wniosek o przyznanie zasiłku stałego wraz z potwierdzeniem.
Jeżeli orzeczenie zostanie dostarczone po upływie 60 dni od dnia jego otrzymania, zawieszone postępowanie podejmuje się, a prawo do zasiłku stałego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym dostarczono orzeczenie.
Zasiłek okresowy przysługuje:
Jest okresowy wypłacany jest w następujących sytuacjach:
- długotrwała choroba,
- niepełnosprawność,
- bezrobocie,
- możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.
Wysokość zasiłku okresowego ustalana jest w podobny sposób jak zasiłku stałego, tzn. od wysokości odpowiedniego kryterium dochodowego odejmuje się dochód osoby lub rodziny. Maksymalna wysokość zasiłku nie może przekroczyć 645 zł do 1 października 2018r. (w przypadku osoby samotnie gospodarującej).
Minimalną wysokość zasiłku opisują dwie zasady.
Po pierwsze - zasiłek okresowy nie może być wypłacony w kwocie mniejszej niż 30 zł.
Po drugie -zasiłek okresowy nie może być mniejszy niż:
- w przypadku osoby samotnie gospodarującej – 50% różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby,
- w przypadku rodziny – również 50% różnicy między kryterium dochodowym rodziny a dochodem rodziny.
Ta druga zasada to gwarancja wypłacenia 50% zasiłku okresowego.
Zasiłek celowy i zasiłek celowy specjalny
Zasiłek celowy może być przyznany:
- w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby życiowej w szczególności na: pokrycie części lub całości kosztów zakupu leków, żywności, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu,
- osobom bezdomnym i innym osobom nie mającym dochodu oraz możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne osobie lub rodzinie,
- osobom które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego, klęski żywiołowej lub ekologicznej,
- zasiłek celowy może być przyznany również w celu realizacji postanowień kontraktu socjalnego,
Zasiłek celowy specjalny:
- w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie lub rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany zasiłek celowy specjalny w wysokości nie przekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi,
- osobie lub rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe w szczególnie uzasadnionych przypadkach może być przyznany zasiłek okresowy, celowy lub pomoc rzeczowa pod warunkiem zwrotu części lub całości zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.
2. Pomoc niepieniężna:
- praca socjalna
- składki na ubezpieczenie zdrowotne,
- pomoc rzeczowa
- schronienie,
- posiłek,
- niezbędne ubranie,
- sprawienie pogrzebu,
- usługi opiekuńcze w, w tym specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania
- pomoc instytucjonalna - kierowanie do domów pomocy społecznej i ponoszenie opłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu
Praca socjalna
W celu poprawy funkcjonowania osób i rodzin w środowisku prowadzona jest praca socjalna, która zmierza ku wzmocnieniu aktywności i samodzielności życiowej. Ta specyficzna działalność zawodowa skierowana jest na pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie oraz na tworzeniu warunków sprzyjających temu celowi. Praca socjalna to działania mające zarówno uzupełnić potrzeby bytowe ludzi w szczególności o obniżonych możliwościach samodzielnego dawania sobie rady w trudnościach życiowych jak i działania mające wzmacniać szanse rozwojowe. Cechą pracy socjalnej jest przygotowanie jednostki do właściwego spożytkowania dóbr i świadczonych usług. W pracy z pracownikiem socjalnym jako profesjonalistą współpracują inne osoby, m.in.: psycholog, prawnik, pedagog, kurator, funkcjonariusze policji, straży miejskiej. W ramach pracy socjalnej pracownik wspomaga osoby i rodziny wymagające pomocy w osiągnięciu możliwie pełnej aktywności społecznej, zapobiega procesowi marginalizacji osób i grup, a także przeciwdziała zjawiskom wykluczenia społecznego. W ramach pracy socjalnej pracownicy socjalni kierują osoby zainteresowane do poradni specjalistycznych w szczególności w celu uzyskania porad prawnych, natury psychologicznej i poradnictwa rodzinnego. Poradnictwo prawne - udzielanie informacji o przepisach prawa rodzinnego i opiekuńczego, zabezpieczenia społecznego, ochrony praw lokatorów. Poradnictwo psychologiczne - realizuje się przez procesy diagnozowania profilaktyki i terapii. Poradnictwo rodzinne - obejmuje szeroko rozumiane problemy funkcjonowania rodziny, w tym problemy wychowawcze w rodzinach naturalnych i rodzinach zastępczych oraz opieki nad osobami niepełnosprawnymi.
Składki na ubezpieczenia zdrowotne
Składki na ubezpieczenie zdrowotne ośrodek pomocy opłaca osobom, które nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu. W szczególności dotyczy to osób samotnych korzystających z zasiłków stałych.
Pomoc rzeczowa
Pomoc rzeczowa realizowana w trybie i na zasadach wynikających z ustawy o pomocy społecznej obejmuje w szczególności zapewnienie schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania dla osoby lub rodziny, która jest tego pozbawiona.
Udzielenie schronienia następuje przez przyznanie tymczasowego miejsca noclegowego w noclegowniach, schroniskach, domach dla bezdomnych i innych miejscach do tego przeznaczonych.
Przyznanie niezbędnego ubrania następuje przez dostarczenie osobie potrzebującej bielizny, odzieży i obuwia odpowiednich do jej indywidualnych właściwości oraz pory roku.
Pomoc doraźna lub okresowa w postaci jednego gorącego posiłku dziennie przysługuje osobie, która własnym staraniem nie może go sobie zapewnić
Sprawienie pogrzebu
Jest to świadczenie niepieniężne dla osób, które nie posiadały świadczeń emerytalno – rentowych oraz osób zobowiązanych do pokrycia kosztów pogrzebu, które nie są w stanie tego zrobić samodzielnie.
Sprawienie pogrzebu odbywa się w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego lub też zgodnie z wyrażoną przez niego wolą odnośnie sposobu pochowania, a jeżeli nie są one znane - zgodnie z wolą jego osób bliskich.
W przypadku pokrycia kosztów pogrzebu przez gminę poniesione wydatki podlegają zwrotowi z masy spadkowej, jeśli po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy.
Wymagane dokumenty
ustny lub pisemny wniosek osoby trzeciej lub rodziny o sprawienie pogrzebu w zależności od dostępności:
- dowód osobisty wnioskodawcy (do wglądu)
- dokument tożsamości zmarłego karta zgonu
- odpis skrócony aktu zgonu
- oryginał zaświadczenia dotyczącego braku uprawnień zmarłego oraz członków jego rodziny do zasiłku pogrzebowego
- w razie konieczności inne dokumenty potwierdzające trudną sytuację życiową, które określa pracownik socjalny
Usługi opiekuńcze
Usługi opiekuńcze przysługują osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona.
Usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie nie zamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić.
Usługi opiekuńcze mogą obejmować:
- pomoc w codziennych zajęciach, takich jak robienie zakupów, sprzątanie, gotowanie, załatwianie spraw w urzędach itp.,
- mycie, kąpanie, ubieranie, pomoc dla osób chorych, dozowanie lekarstw, prześciełanie łóżka, zapobieganie powstawaniu odleżyn i odparzeń, karmienie,
- w miarę możliwości zapewnienie kontaktów z rodziną i otoczeniem.
Odpłatność: Ośrodek pomocy społecznej przyznając usługi opiekuńcze ustala ich zakres, okres i miejsce świadczenia. Rada gminy w drodze uchwały ustala szczegółowe zasady przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze oraz szczegółowe zasady częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również trybu ich pobierania.
Specjalistyczne usługi opiekuńcze
Specjalistyczne usługi opiekuńcze są dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności i świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem. Mogą one polegać na: usprawnianiu do funkcjonowania w społeczeństwie, pielęgnacji, rehabilitacji fizycznej, terapii psychologicznej i pedagogicznej, wsparciu edukacyjnym, pomocy mieszkaniowej. Usługi specjalistyczne dotyczyć mogą na przykład osób: z zaburzeniami psychicznymi, osób chorujących psychicznie, osób chorujących neurologicznie lub z uszkodzeniem centralnego układu nerwowego, osób z upośledzeniem umysłowym, osób z uszkodzeniami narządów ruchu i innych. Usługi opiekuńcze i usługi specjalistyczne, świadczone są w miejscu zamieszkania,
Pomoc instytucjonalna - domy pomocy społecznej
Osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych lub świadczona w tej formie pomoc z uwagi na schorzenie osoby nie jest wystarczająca przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.
Placówki te, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, dzielą się na domy dla:
1.osób w podeszłym wieku,
2. osób przewlekle somatycznie chorych,
3. osób przewlekle psychicznie chorych,
4. osób dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie,
5. dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie,
6. osób niepełnosprawnych fizycznie.
Domy pomocy społecznej zapewniają całodobową opiekę oraz zaspokajają niezbędne potrzeby bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu - w zakresie i formach wynikających z indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających.
Pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania.
Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
1)mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka w wys. 70 % dochodów własnych
2) małżonek, zstępni przed wstępnymi zgodnie z umową zawartą z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej
3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej w wysokości stanowiącej różnicę między kosztami ponoszonymi przez mieszkańca domu pomocy społecznej i jego rodziną a średnim miesięcznym kosztem utrzymania przypadającym na mieszkańca DPS .
- przy czym osoby i gminy określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.
Wymagana dokumentacja:
- wniosek osoby ubiegającej się umieszczenie w placówce lub przedstawiciela ustawowego,
- zaświadczenie lekarskie(druki do pobrania w MOPR pokój nr 1),
- zaświadczenie psychologa w przypadku upośledzenia umysłowego,
- aktualne badania,
- pisemna zgoda osoby ubiegającej się o umieszczenie i wyrażenie zgody na potrącanie odpłatności za pobyt z renty, emerytury,
- kserokopia decyzji z ZUS + aktualny odcinek od renty, emerytury,
- kserokopia dowodu osobistego.